Na de Tweede Wereldoorlog beleefde asbestcement zijn gloriedagen als revolutionair bouwmateriaal. Asbest bestaat al ontzettend lang en is een van nature voorkomend mineraal. De naam asbest is afgeleid van het Griekse Asbestos. Dit betekent letterlijk ‘onverwoestbaar’. Niet gek dat men vroeger dacht dat ze het perfecte bouwmateriaal gevonden hadden! Het werd geprezen om zijn buitengewone sterkte, ongekende vochtwerendheid en opmerkelijke brandwerendheid. In deze periode werden ontzettend veel huizen in Nederland gebouwd die zijn uitgerust met afvoerleidingen van asbestcement. Maar, zoals we later zouden ontdekken, kwam die glans met een duistere kant. Wanneer er asbest in leidingen gevonden wordt moet de leiding onderhouden of verwijderd worden. Waarom dit zo belangrijk is en wat de reden is dat asbest ooit werd gebruikt in onze leidingen vragen we aan Asbest expert; Julian van Doorne van DAP Advies B.V.
Wat is asbestcement en waarom werd het veel gebruikt in leidingen en andere bouwmaterialen?
“Asbestcement is een veel toegepast en populair bouwmateriaal rond de jaren 1945-1950.
Asbestvezels hebben unieke fysieke eigenschappen, waaronder hittebestendigheid, brandwerendheid, flexibiliteit en isolerende kwaliteiten. Het materiaal is samengesteld uit twee hoofdbestanddelen: asbestvezels en cement. Het materiaal laat geen stoffen door, daardoor is het uitermate geschikt als drinkwaterleiding. In deze leidingen treedt na verloop van tijd erosie op en dat maakt de leidingen gevoeliger voor gebreken”.
Welke soorten asbest werden vaak gebruikt in asbestcementleidingen?
“Asbest is een natuurlijk mineraal dat in de aarde wordt aangetroffen en er zijn verschillende soorten asbest, waarvan de meest voorkomende; chrysotiel (wit asbest) en crocidoliet (blauw asbest) zijn. Cement wordt vaak gebruikt in de bouw als bindmiddel om verschillende materialen bij elkaar te houden en wanneer 20% asbestvezels en 80% cement worden gecombineerd, ontstaat er asbestcement. Asbestcement kan in verschillende vormen voorkomen, zoals asbestplaten, buizen, dakbedekking, gevelbekleding, isolatiemateriaal en meer.. Naast het vermogen om bestand te zijn tegen vocht, corrosie, en hoge temperaturen, was asbestcement betaalbaar en eenvoudig te verwerken”.
Gezondheidsrisico aan het licht
Het gebruik van asbestcement was jarenlang heel gewoon in de bouwsector tot de bekende gezondheidsgevaren van asbestvezels aan het licht kwamen. Asbestvezels kunnen bij inademing leiden tot ernstige ziekten, waaronder asbestose en mesothelioom. Als gevolg daarvan werd het gebruik van asbestcement aan banden gelegd en zijn er strikte regelgeving en verwijderingsprocedures ontwikkeld om de blootstelling aan asbestvezels te minimaliseren en de volksgezondheid te beschermen. Sinds 1993 is asbest verboden door de Nederlandse overheid. Toch zit dit mineraal nog wel verwerkt in veel bestaande bouw,
Is de blootstelling aan asbestvezels echt zo gevaarlijk of valt dat wel mee?
“Bij een standleiding valt dit mee aangezien het hechtgebonden cement materiaal is. (Red: hechtgebonden betekent dat de asbestvezels stevig zijn gebonden aan een dragermateriaal, zoals cement).
Het gevaar van een blootstelling aan asbest wordt pas verhoogd als een asbestcementleiding echt verweerd en beschadigd is of wanneer het niet hechtgebonden is”.
Wat zijn de gezondheidsrisico's voor mensen die in de buurt zijn van asbestcementleidingen die beschadigd zijn of in slechte staat verkeren?
Zoals genoemd is een Asbestcementleiding hechtgebonden, daar komen bij bewerking vrijwel geen vezels van af. De kans op inademing van vezels is daarom heel klein maar nooit 0%.
Om die reden moet je asbest verwijderen, zeker als het beschadigd of ernstig verweerd is.
Kun je een voorbeeld geven van een case waarin asbestcementleidingen een bedreiging vormde voor de gezondheid van mensen en hoe deze situatie werd aangepakt?
“Een mooi voorbeeld is van een inventarisatie die ik heb uitgevoerd waar de standleiding geverfd was. Daardoor werd deze als niet-asbesthoudend beschouwd door de persoon die aan de standleiding moest werken. De standleiding is vervolgens afgezaagd waardoor er een verontreiniging is ontstaan én blootstelling aan bewoners en vaklieden. De woning is vervolgens met spoed geïnventariseerd en schoongemaakt”.
Hoe ziet asbest eruit? kan iemand met het blote oog zien of er asbestcementleidingen door een complex lopen?
Indien het pand van voor 1994 gebouwd is en de buis een grijs / cement achtige kleur heeft, is het buismateriaal ‘asbestverdacht’.
Zijn er regelgevingen en voorschriften met betrekking tot de verwijdering en vervanging van asbestcementleidingen?
Asbestcement leidingen vallen onder inventarisatieplicht. Vanuit het inventarisatierapport worden de verwijderingstechnieken beschreven. Over het algemeen kunnen goede sanerende partijen PVC terugplaatsen zonder de komst van externe loodgieters.
In Nederland is asbest verwijderen in veel gevallen verplicht. Er gelden strikte wet- en regelgeving daaromtrent. Een paar belangrijke punten met betrekking tot asbestverwijdering in Nederland:
1. Verplichte verwijdering: In Nederland is het verwijderen van asbest verplicht als het asbesthoudende materiaal in een zodanige staat verkeert dat het een risico vormt voor de gezondheid of het milieu. Dit geldt met name voor niet-hechtgebonden asbesttoepassingen en asbesthoudende materialen die beschadigd zijn.
2. Renovatie en sloop: Bij renovatie- of sloopprojecten is het in de meeste gevallen verplicht om asbest te verwijderen voordat de werkzaamheden kunnen beginnen. Dit om de veiligheid van werknemers en het milieu te waarborgen.
3. Deskundigheid en certificering: Asbestverwijdering moet worden uitgevoerd door gecertificeerde en deskundige asbestverwijderaars. Deze professionals moeten voldoen aan specifieke opleidings- en certificeringsvereisten.
4. Meldingsplicht: Voordat asbestverwijderingswerkzaamheden beginnen, moet de eigenaar van het gebouw of de verantwoordelijke partij een melding doen bij de gemeente waarin het werk wordt uitgevoerd. Hierdoor kan de gemeente toezicht houden op de verwijdering en de naleving van de voorschriften controleren.
5. Asbestinventarisatie: Voordat asbest wordt verwijderd, is een asbestinventarisatie vereist om de aanwezigheid en de toestand van asbesthoudende materialen vast te stellen.
Welke alternatieve materialen worden nu aanbevolen ter vervanging van asbestcementleidingen, en wat zijn de voordelen van deze materialen?
Metalen ontluchtingen en PVC. Dit materiaal is sterk en duurzaam, ze hebben een lange levensduur.
Hoe kunnen vastgoedeigenaren en gebouwbeheerders het beste omgaan met asbestcementleidingen in oudere gebouwen om de veiligheid en de volksgezondheid te waarborgen?
“Je zou een aantal dingen kunnen overwegen;
Asbestinventarisatie;
Laat een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf de aanwezigheid en de toestand van asbestcementleidingen in het gebouw beoordelen. Dit zal bijvoorbeeld helpen bij het vaststellen van de mate van risico
Professionele asbestverwijdering;
Als de asbestcementleidingen in slechte staat verkeren of worden blootgesteld aan schade, laat dan professionele asbestverwijderaars de verwijdering uitvoeren volgens de geldende regelgeving
Regelmatige inspecties;
Voer regelmatige inspecties uit om de staat van de asbestcementleidingen te monitoren. Als er tekenen zijn van verval, beschadiging of veroudering, overweeg dan om de leidingen te laten verwijderen. Bij twijfel altijd laten inventariseren door een asbestinventarisatie bureau en hun advies opvolgen.
Onderhoud van de leidingen;
Regelmatig onderhoud kan helpen bij het identificeren van potentiële problemen en het nemen van preventieve maatregelen om de blootstelling aan asbestvezels te minimaliseren”.